ការបំពុលបរិស្ថាន និងកាកសំណល់

សម្រាម នៅខេត្តសៀមរាប ប្រទេសកម្ពុជា។ រូបភាព ថតដោយ David Villa, ៣ មករា ២០០៨។ ក្រោមអាជ្ញាប័ណ្ណ CC BY 2.0។

នៅកម្ពុជា កំណើនប្រជាជន និងការរីកចម្រើនសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងឆាប់រហ័ស កំពុងបង្កឱ្យមានការបំពុល បរិស្ថាន។ សកម្មភាពអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច បានបង្កើតជាផលវិបាកផ្នែកបរិស្ថានសំខាន់ៗ រួមទាំងការបំពុល ខ្យល់ ការបំពុលទឹក ការបំពុលសំលេង និងបញ្ហាសំណល់រឹង។ ឧស្សាហកម្ម គឺជាវិស័យមួយដ៏សំខាន់ក្នុង ចំណោមវិស័យដទៃទៀតចំពោះសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ក្រុមអ្នកបរិស្ថានបានបង្ហាញ សកម្មភាពឧស្សាហកម្មចម្បង ៤ ដែលបណ្តាលឱ្យមានការបំពុលបរិស្ថាន ដូចជា ឧស្សាហកម្មកាត់ដេរ, ឡឥដ្ឋ, រោងម៉ាស៊ីនកិនស្រូវ និង ឧស្សាហកម្មកែច្នៃកៅស៊ូ។¹

ការបំពុលខ្យល់ គឺជាបញ្ហាគ្រោះថ្នាក់មួយ ដែលខ្យល់មិនបរិសុទ្ធ និងមានសារធាតុពុល គំរាម​កំហែង​ដល់​ជីវិត​មនុស្ស​។ យោងតាម សន្ទស្សន៍ការអនុវត្តបរិស្ថាន ប្រទេសកម្ពុជាស្ថិតក្នុងចំណាត់ថ្នាក់ទី ១៦២ លើ ១៧៨ ប្រទេស​ ផ្អែកលើគុណភាពខ្យល់ នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៤។²

ការបំពុលទឹក ធ្វើឱ្យមានការប៉ះពាល់ដោយផ្ទាល់ដល់បរិស្ថាន ហើយវាក៏ប៉ះពាល់ទាំងដោយផ្ទាល់ និងដោយ​ប្រយោល​​ដល់មនុស្ស​និង​សត្វផងដែរ។ ការប្រើប្រាស់ទឹកស្អាត និងប្រកបដោយនិរន្តរភាព នៅតែជាបញ្ហាប្រឈមមួយ ជាពិសេស​គ្រួសារ​នៅ​តាម​ជន​បទ​។ គួរ​ឱ្យ​កត់​សម្គាល់​ផងដែរ ទឹកទន្លេ ដែលរងការបំពុល នៅតែ​ជាប្រភព​ទឹក​សំខាន់​សម្រាប់​ការ​ប្រើ​ប្រាស់ប្រចាំ​ថ្ងៃ​របស់ប្រជាជន ដោយហេតុថា ហេដ្ឋារចនា​សម្ព័ន្ធ និងបរិក្ខាទឹក នៅមានកម្រិតនៅឡើយ។ ទឹកកខ្វក់ ឬរងការបំពុល ជា​លទ្ធផល​បណ្តាល​មកពី ឧស្សាហកម្មរ៉ែ និងសកម្មភាពឧស្សាហកម្មផ្សេងៗទៀត ដែលនាំឱ្យ​មាន​គ្រោះ​ថ្នាក់​ដល់​សុខ​ភាព​មនុស្ស​។³

នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាក៏ដូចជាប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ដទៃទៀត បញ្ហាបរិស្ថានចម្បងមួយទៀតនោះគឺ ការចោល និង​ការ​គ្រប់​គ្រងសំណល់រឹង។ ការបញ្ចេញសំណល់ មានទំនាក់ទំនង​ដោយ​ផ្ទាល់​ជាមួយ​នឹង​កំណើន​ប្រជាជន ដែល​វា​នាំឱ្យមាន​​ការព្រួយបារម្ភពីបញ្ហាបរិស្ថាន និងសុខភាពមនុស្ស។ ដោយសារកង្វះ​ខាតនៃការអនុវត្តការគ្រប់គ្រងសំណល់ឱ្យបានត្រឹមត្រូវ និង​ការ​យល់​ដឹង​ជា​សាធារណៈ នៅ​មានកម្រិត បញ្ហាសំណល់រឹងនៅតែជាសម្ពាធបរិស្ថានមួយដ៏ធំ។⁴

ក្រសួងបរិស្ថាន ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅឆ្នាំ១៩៩៣  ទទួលបន្ទុកលើការវាយតម្លៃហេតុប៉ះពាល់បរិស្ថាន ការ​ធ្វើ​ផែន​ការ​បរិស្ថាន ការគ្រប់គ្រងនិងការអភិរក្សធនធានធម្មជាតិ ច្បាប់បរិស្ថាន និងការអប់រំបរិស្ថាន ជាដើម។⁵ ការ​បង្កើត​ក្រសួង​បរិស្ថាន ឡើងនេះ គឺជាជំហានដំបូងយ៉ាងសំខាន់ ឆ្ពោះទៅរកការគ្រប់គ្រងបរិស្ថាន នៅ​​កម្ពុជា​។ ទន្ទឹម​នឹង​នេះ​​ដែរ ច្បាប់ពីកិច្ចការពារបរិស្ថាន និងការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ ឆ្នាំ១៩៩៦ ក៏បាន បង្កើតនិង​កំណត់​ស្តង់​ដារ​មូលដ្ឋានសម្រាប់ការបំពុលខ្យល់។⁶ការគ្រប់គ្រងបញ្ហាការបំពុល និងសំណល់រឹង គឺស្ថិតក្រោម អនុក្រឹត្យ​ស្តីពី​កិច្ចដំណើរការវាយតម្លៃហេតុប៉ះពាល់បរិស្ថានឆ្នាំ ១៩៩៩ អនុក្រឹត្យស្តីពីការគ្រប់គ្រងសំណល់រឹងឆ្នាំ១៩៩៩ អនុក្រឹត្យ​ស្តីពីការ​ត្រួត​ពិនិត្យ​ការបំពុលខ្យល់និងនៅលើសម្លេងឆ្នាំ២០០០ និងអនុក្រឹត្យស្តីពីការត្រួត​ពិនិត្យការ​បំពុលទឹក​ឆ្នាំ១៩៩៩។

មកដល់ពេលនេះ ក្រសួងបរិស្ថាន បានបង្កើតផែនទីបង្ហាញផ្លូវស្តីពីការអភិវឌ្ឍបៃតងថ្នាក់ជាតិ ក្នុងគោល បំណងរាប់​បញ្ចូល​ការអភិវឌ្ឍ បៃតងចូលទៅក្នុងការអភិវឌ្ឍយុទ្ធសាស្រ្តជាតិ។⁷ នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៣ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បាន​អនុម័ត​គោល​នយោ​​​បាយជាតិ និងផែនការយុទ្ធសាស្រ្តសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍបៃតង សម្រាប់ឆ្នាំ២០១៣-២០៣០ ក្នុង​គោល​បំណង​លើក​កម្ពស់ និង​អភិវឌ្ឍន៍​សេដ្ឋកិច្ច​បៃតង តាម​រយៈការធ្វើ​ចីរភាព​បរិស្ថាន ការងារ​បៃតង​ បច្ចេកវិទ្យា​បៃតង ហិរញ្ញវត្ថុបៃតង ឥណទានបៃតង និងវិនិយោគទុន បៃតង។⁸

នៅក្នុង ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៥ អនុក្រឹត្យថ្មីស្តីពីការគ្រប់គ្រងកាកសំណល់ ត្រូវបានបង្កើត និងដាក់ឱ្យអនុវត្ត។ អាជីវកម្ម សហគ្រាស និងប្រជាពលរដ្ឋ នឹងត្រូវពិន័យជាប្រាក់ពី ១០,០០០ ទៅ ២០០,០០០ រៀល (ប្រហែល ២,៥០ ទៅ ៥០ ដុល្លារអាមេរិក) ប្រសិនបើមានការបោះចោល ឬដុតសម្រាម នៅតាមទីសាធារណៈ និងមិនអនុវត្តន៍តាមគោលការណ៍ណែនាំអំពីការ​បែង​ចែក​ និងទុកដាក់សំណល់ឱ្យបានត្រឹមត្រូវ។⁹

បានធ្វើបច្ចុប្បន្នភាព៖ ១៧ វិច្ឆិកា ២០១៥

ទាក់ទងនឹងការបំពុលបរិស្ថាន និងកាកសំណល់

• គោលនយោបាយ និងការគ្រប់គ្រងបរិស្ថាន និងធនធានធម្មជាតិ
• ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ
• ការគ្រប់គ្រង និងអភិវឌ្ឍន៍ទីក្រុង